Trong xu hướng thương mại điện tử xuyên biên giới (CBEC) đang bùng nổ toàn cầu, Việt Nam đứng trước cơ hội lớn để đẩy mạnh xuất khẩu trực tuyến và nâng cao vị thế sản phẩm quốc gia. Tuy nhiên, để tận dụng hiệu quả động lực này, cả doanh nghiệp và cơ quan quản lý cần có chiến lược đồng bộ, thiết thực và hiện đại.

Nâng cao năng lực doanh nghiệp trong kỷ nguyên xuất khẩu số

Việc nâng cao năng lực số là yếu tố sống còn để doanh nghiệp Việt cạnh tranh trên sàn quốc tế. Việc ứng dụng quản trị dữ liệu khách hàng, trí tuệ nhân tạo (AI), hệ thống quản lý kho (WMS) và tự động hóa quy trình xuất khẩu giúp tối ưu chi phí, tăng hiệu suất và tạo lợi thế cạnh tranh. AI hỗ trợ nâng cao tỉ lệ chuyển đổi đơn hàng, giảm lỗi vận hành và tối ưu hóa luồng đơn hàng xuyên biên giới trong bối cảnh giao thương đa nền tảng.

Bên cạnh đó, doanh nghiệp nên tận dụng tốt các chương trình hỗ trợ như “V-Brands Go Global with Amazon” do Amazon triển khai trong giai đoạn 2025 - 2027. Chương trình dự kiến hỗ trợ hơn 1.000 doanh nghiệp Việt được đào tạo kỹ năng xuất khẩu trực tuyến, hưởng lợi từ cơ hội quảng bá thương hiệu số toàn cầu - trong đó Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư TP.HCM (ITPC) cũng đóng vai trò là đầu mối kết nối doanh nghiệp địa phương với nền tảng quốc tế.

Về thương hiệu số, quản lý tài khoản chính hãng trên Amazon, Alibaba, Shopee Global... giúp bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ và duy trì nhận diện thương hiệu minh bạch. Đồng thời, sử dụng livestream, quảng cáo kiểm soát, duy trì phản hồi rõ ràng về giá cả và chất lượng sản phẩm là yêu cầu không thể thiếu khi bán hàng online quốc tế.

Vai trò của Nhà nước trong thúc đẩy TMĐT

Cơ quan quản lý cần tiếp tục duy trì các chương trình kết nối doanh nghiệp với nền tảng thương mại số xuyên biên giới (CBEC), nhất là theo từng khu vực thị trường. Một trong những điểm sáng là chuỗi sự kiện Vietnam Forum on E-Commerce & Digital Technology - nằm trong khuôn khổ Triển lãm và Kết nối chuỗi cung ứng hàng hóa quốc tế - Vietnam International Sourcing 2025, dự kiến diễn ra tại TP.HCM từ ngày 4 - 6/9/2025.

Trong khuôn khổ này, ITPC đóng vai trò quan trọng khi tổ chức Cụm gian hàng TP.HCM và chuỗi hội thảo chuyên đề, nhằm giúp doanh nghiệp địa phương tăng cường hiện diện trên thị trường toàn cầu và tiếp cận trực tiếp các nền tảng TMĐT quốc tế.

Thành công của mô hình này tại TP.HCM năm 2024 là tiền đề để mở rộng ra các địa phương như Đà Nẵng, Hải Phòng, Cần Thơ - nơi có tiềm năng trở thành trung tâm logistics vùng, tạo đà cho thương mại điện tử xuyên biên giới phát triển đều khắp cả nước.

Hạ tầng logistics là trụ cột để duy trì xuất khẩu xuyên biên giới hiệu quả. Theo Quyết định 1568/QĐ-BCT (tháng 6/2025), Bộ Công Thương đặt mục tiêu phát triển logistics hub, kho ngoại quan, trung tâm xử lý đơn hàng xuyên biên giới tại các trung tâm kinh tế - TP.HCM, Hà Nội, Đà Nẵng, Hải Phòng, Cần Thơ. Các giải pháp này giúp giảm chi phí, rút ngắn thời gian vận hành và nâng cao dịch vụ chuyển phát nhanh quốc tế.

Một nỗ lực khác là cải thiện chính sách thuế, hoàn thuế và thủ tục hải quan đối với đơn hàng online. Dự thảo Luật TMĐT (dự kiến trình Quốc hội tháng 10/2025) yêu cầu các nền tảng thương mại nước ngoài đăng ký đại diện tại Việt Nam, tuân thủ tiêu chuẩn chất lượng, bảo vệ người tiêu dùng và có trách nhiệm bồi thường. Việc áp dụng hóa đơn điện tử, khai báo thuế tự động và điều chỉnh ngưỡng de minimis sẽ giúp tạo sân chơi minh bạch cho doanh nghiệp nội địa.

Chiến lược toàn diện: Hướng đi bền vững cho hàng Việt vươn xa

TMĐT xuyên biên giới không chỉ là kênh xuất khẩu mà đã trở thành nền tảng chiến lược để hàng Việt tiếp cận thị trường toàn cầu - từ nông sản, F&B đến thời trang và thủ công mỹ nghệ. Trong khi doanh số TMĐT nội địa tăng 20 - 25% mỗi năm và khoảng 32% SMEs đã kết nối quốc tế đến đầu 2025, thì việc xây dựng năng lực số, thương hiệu minh bạch và quản trị dữ liệu là điều kiện tiên quyết cho thành công.

Nhà nước và địa phương cần tập trung phát triển cơ sở hạ tầng logistics xuyên biên giới, hoàn thiện chính sách pháp lý và đồng hành cùng doanh nghiệp thông qua các hợp tác dài hạn với Amazon, Alibaba, Shopee Global. Theo đó, việc tổ chức định kỳ các sự kiện kết nối theo khu vực (ASEAN, Trung Đông, Mỹ), song song thiết lập logistics hub và trung tâm xử lý đơn hàng tại các vùng kinh tế trọng điểm sẽ giúp giảm chi phí và cải thiện thời gian giao hàng.

Cải cách Luật TMĐT mới cùng quy định về bảo vệ bản quyền trực tuyến sẽ giúp giảm rủi ro và gia tăng tính cạnh tranh của thương hiệu Việt trước yêu cầu quốc tế hóa ngày càng cao.

Bài học từ thế giới: Mô hình hỗ trợ TMĐT hiệu quả từ Ấn Độ, Indonesia và Trung Quốc

Ấn Độ - Hệ sinh thái CBEC mạnh mẽ qua ONDC

Ấn Độ là một ví dụ điển hình cho mô hình phát triển TMĐT xuyên biên giới minh bạch và rộng khắp. Open Network for Digital Commerce (ONDC) là sáng kiến do Bộ Thương mại và Công nghiệp (DPIIT) vận hành, nhằm tạo mạng lưới thương mại số mở, phi tập trung, không phụ thuộc vào nền tảng riêng biệt. Mục tiêu là tạo sân chơi bình đẳng cho doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa (MSME) ở các vùng nông thôn và thành phố nhỏ. ONDC đã mở rộng sang hơn 600 thành phố với hơn 700.000 nhà bán và xử lý hơn 16 triệu đơn hàng mỗi tháng vào giữa năm 2025. 

Song song, chính sách District Export Hubs & Niryat Bandhu Scheme được triển khai nhằm hướng dẫn, đào tạo và hỗ trợ tài chính cho doanh nghiệp cấp huyện tham gia xuất khẩu TMĐT. Các trung tâm này hỗ trợ xây dựng bài đăng sản phẩm, mã tiêu chuẩn, truyền thông kỹ thuật số và kết nối với các nền tảng như Amazon. Điều này là hình mẫu tốt để Việt Nam cân nhắc áp dụng mô hình hỗ trợ doanh nghiệp cấp tỉnh/nông thôn tiếp cận CBEC.

Indonesia - Quy định thuế tạo sự công bằng

Từ tháng 7/2025, Indonesia bắt buộc các nền tảng TMĐT như Shopee, Tokopedia, Lazada... phải khấu trừ thuế 0,5% doanh thu của nhà bán hàng SME, nhắm vào người bán có doanh thu từ Rp500 triệu đến 4,8 tỷ nhằm đảm bảo công bằng giữa kinh doanh online và truyền thống. Đồng thời, việc giới hạn giá trị nhập khẩu qua social commerce dưới 100 USD tạo điều kiện cạnh tranh cho MSME địa phương.

Trung Quốc - Hỗ trợ kho ngoại quan và tài chính dự án xuất khẩu

Chính sách cốt lõi Trung Quốc hiện là thúc đẩy xây dựng kho ngoại quan (overseas warehouses), khuyến khích phát triển CBEC và hoàn thiện quản lý dữ liệu xuyên biên giới. Các công ty như SHEIN, Temu, AliExpress được hỗ trợ tài chính và ưu đãi xuất ngoại nhằm thúc đẩy thương mại kỹ thuật số quốc tế. Ngoài ra, Quốc vụ viện Trung Quốc cũng đề cao hỗ trợ tài chính, bảo hiểm tín dụng và trao đổi thương mại xuyên biên giới để giúp doanh nghiệp vượt qua rào cản chủ nghĩa bảo hộ.

Thương mại điện tử xuyên biên giới đang định hình lại cách doanh nghiệp Việt Nam tiếp cận thị trường quốc tế. Để trở thành một phần của làn sóng này, doanh nghiệp cần chủ động nâng cao năng lực số, xây dựng thương hiệu số chuyên nghiệp và tận dụng hiệu quả các chương trình hỗ trợ quốc tế. Song song đó, cơ quan quản lý cần phát triển hạ tầng logistics, cải thiện chính sách pháp lý và tạo môi trường hỗ trợ liên kết giữa doanh nghiệp và nền tảng quốc tế. Việc học hỏi từ mô hình thành công của các nước như Ấn Độ, Indonesia và Trung Quốc là cơ hội để Việt Nam định hình chiến lược thương mại số hiện đại, bền vững và hiệu quả trong thập kỷ tới.