Toàn cầu hóa đang bước vào thời kỳ số hóa sâu rộng

Thương mại quốc tế đang bước vào giai đoạn chuyển mình mạnh mẽ dưới tác động của công nghệ số. Nếu như trước đây các rào cản địa lý, logistics hay pháp lý từng là giới hạn lớn đối với doanh nghiệp xuất khẩu, thì hiện nay những yếu tố này đang dần được xóa nhòa nhờ vào sự phát triển của nền tảng thương mại điện tử (TMĐT), thanh toán số, dữ liệu lớn (Big Data) và trí tuệ nhân tạo (AI).

Trong bối cảnh người tiêu dùng toàn cầu ngày càng ưa chuộng mua sắm trực tuyến, đặc biệt qua thiết bị di động, doanh nghiệp không còn bị phụ thuộc vào mô hình phân phối truyền thống. Theo báo cáo của Clearly Payments (2025), hơn 70% giao dịch mua bán online hiện nay diễn ra qua smartphone, với tỷ lệ sử dụng ví điện tử đạt trên 50% toàn cầu. Những chuyển dịch này không chỉ thay đổi cách mua - bán, mà còn định hình lại toàn bộ chuỗi giá trị thương mại.

Thương mại điện tử trở thành trụ cột của bán lẻ toàn cầu

TMĐT đang vươn lên trở thành một trong những trụ cột quan trọng nhất của nền kinh tế toàn cầu. Theo dự báo của eMarketer (2025), doanh số TMĐT toàn cầu sẽ đạt khoảng 6.419 tỷ USD trong năm nay, chiếm hơn 20,5% tổng doanh thu bán lẻ toàn cầu. Báo cáo khác từ Sellers Commerce đưa ra con số lạc quan hơn: 6.860 tỷ USD, tương đương mức tăng trưởng 8,37% so với năm 2024.

Đáng chú ý, mặc dù nền kinh tế Trung Quốc - vốn là động lực TMĐT hàng đầu - đang có dấu hiệu chững lại, thị trường toàn cầu vẫn duy trì tốc độ tăng trưởng tích cực ở mức 6 - 8%/năm. Ngoài ra, sự phổ biến của TMĐT không còn giới hạn trong ngành tiêu dùng nhanh mà đã lan rộng sang các lĩnh vực như thiết bị công nghiệp, dịch vụ tài chính và giáo dục trực tuyến.

Việc các tập đoàn lớn như Amazon, Alibaba, Walmart, Shopee, Lazada đầu tư mạnh vào kho vận, trí tuệ nhân tạo và cá nhân hóa trải nghiệm người dùng đang củng cố thêm vị trí trung tâm của TMĐT trong hệ sinh thái bán lẻ toàn cầu.

Thị trường mới nổi: động lực tăng trưởng thương mại điện tử

Các thị trường mới nổi như Trung Đông, Nam Á và châu Phi đang trở thành điểm sáng tăng trưởng của thương mại điện tử thế giới. Tại khu vực Trung Đông - Bắc Phi (MENA), quy mô thị trường TMĐT dự kiến đạt 80,3 tỷ USD vào năm 2029, với tốc độ tăng trưởng trung bình (CAGR) 11,7%/năm giai đoạn 2024 - 2029. Riêng UAE có thể đạt mức 13,8 tỷ USD vào 2029, tăng mạnh so với mức 8,8 tỷ USD năm 2024.

Chuyển đổi mô hình xuất khẩu: Kết hợp online – offline

Trong kỷ nguyên số, doanh nghiệp xuất khẩu ngày càng chuyển đổi sang mô hình kết hợp giữa kênh trực tiếp (offline) và nền tảng trực tuyến (online), hay còn gọi là O2O export. Mô hình này cho phép doanh nghiệp vừa duy trì độ tin cậy thông qua hội chợ, showroom, tiếp xúc trực tiếp; vừa tối ưu hiệu quả đơn hàng nhờ hiện diện trên các nền tảng thương mại điện tử xuyên biên giới như Amazon, Shopee Global, Alibaba hoặc nền tảng bản địa.

Không chỉ doanh nghiệp lớn mà ngày càng nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs) cũng bắt đầu tận dụng mô hình này. Theo bài viết trên Tạp chí Kinh tế và Dự báo, kinh nghiệm từ Trung Quốc cho thấy việc hỗ trợ SMEs xuất khẩu thông qua các nền tảng số giúp tăng khả năng tiếp cận thị trường quốc tế, giảm chi phí logistics và nâng cao khả năng cạnh tranh.

Tại Việt Nam, Bộ Công Thương, Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư TP.HCM (ITPC) cùng nhiều hiệp hội ngành hàng đã phối hợp tổ chức tập huấn, hội thảo và tuần lễ giới thiệu sản phẩm trên nền tảng số. Đây là bước đệm cần thiết giúp doanh nghiệp từng bước chuyên nghiệp hóa năng lực thương mại điện tử quốc tế.