Thương mại điện tử (TMĐT) đang trở thành động lực mới cho xuất khẩu Việt Nam trong bối cảnh toàn cầu hóa, số hóa mạnh mẽ. Đặc biệt, xu hướng TMĐT xuyên biên giới (CBEC) đã mở ra cơ hội tiếp cận thị trường quốc tế trực tiếp, linh hoạt và chi phí thấp hơn cho hàng hóa Việt Nam - từ nông sản sạch, thủ công mỹ nghệ đến thời trang và thực phẩm chế biến.

Ngành tiềm năng dẫn đầu cuộc chơi số

Trong dòng chảy TMĐT toàn cầu, nhiều nhóm ngành xuất khẩu chủ lực của Việt Nam đang có cơ hội gia tăng hiện diện trên các nền tảng số. Theo Báo Chính phủ, nông sản - thực phẩm, đồ uống, thời trang may mặc và đặc biệt là thủ công mỹ nghệ là những lĩnh vực được đánh giá có nhiều tiềm năng xuất khẩu nhờ lợi thế nguyên liệu nội địa, tay nghề và sự quan tâm ngày càng lớn đến tiêu dùng bền vững.

Các mặt hàng như cà phê rang xay, hạt điều, trái cây sấy, gốm sứ, đèn tre, giỏ lục bình... đang được đẩy mạnh đưa lên sàn thương mại điện tử quốc tế như Amazon, Etsy, Alibaba nhờ đáp ứng yêu cầu về chất lượng và chứng nhận quốc tế. Theo VnEconomy, doanh thu TMĐT B2C tại Việt Nam năm 2024 ước đạt hơn 20 tỷ USD, tăng 18 - 20% so với năm trước - không chỉ phản ánh sức mua nội địa mà còn tạo nền tảng thuận lợi để mở rộng xuất khẩu số ra thị trường toàn cầu.

Doanh nghiệp Việt chinh phục sàn quốc tế

Việc doanh nghiệp Việt tham gia mạnh mẽ vào TMĐT xuyên biên giới không còn là hiện tượng riêng lẻ mà đã trở thành xu hướng rõ rệt. Theo Amazon Global Selling Vietnam, số lượng sản phẩm “Made in Vietnam” trên Amazon đã tăng hơn 300% trong vòng 5 năm, trong khi số nhà bán hàng đạt doanh thu trên 1 triệu USD tăng gấp 10 lần.

Nhiều doanh nghiệp như Newbam (hạt điều), Lafooco (hạt điều, trái cây sấy), Vinut (nước trái cây) đã tận dụng kênh TMĐT để xây dựng thương hiệu, kết nối người tiêu dùng toàn cầu mà không cần hiện diện vật lý. Ngoài Amazon, các sàn như Alibaba (B2B), Etsy (thủ công mỹ nghệ) hay TikTok Shop (video ngắn kết hợp mua sắm) cũng đang trở thành công cụ đắc lực cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs) Việt Nam chinh phục người tiêu dùng ở Mỹ, Nhật, châu Âu và cả Trung Đông. Báo VietnamPlus cho biết, chương trình “Go Global” của Amazon đã thu hút hơn 1.000 doanh nghiệp Việt đăng ký học xuất khẩu qua kênh trực tuyến chỉ trong vòng vài tháng, cho thấy sức hút và đà tăng trưởng mạnh mẽ của làn sóng xuất khẩu số tại Việt Nam.

Thách thức còn nhiều phía

Dù cơ hội lớn, nhưng doanh nghiệp Việt vẫn phải đối mặt với không ít rào cản để thành công trên thị trường số quốc tế. Theo VietnamPlus, logistics xuyên biên giới là một trong những khó khăn phổ biến nhất, đặc biệt trong xử lý hàng trả lại, hoàn thuế và kiểm soát chất lượng khi không có mặt trực tiếp tại thị trường mục tiêu.

Thanh toán quốc tế cũng là điểm nghẽn, khi nhiều thị trường vẫn sử dụng ví điện tử nội địa, hoặc hạn chế phương thức thanh toán linh hoạt. Bên cạnh đó, doanh nghiệp còn thiếu hiểu biết pháp lý về sở hữu trí tuệ, chính sách thuế và tiêu chuẩn chất lượng từng thị trường.

Ngoài yếu tố kỹ thuật, nhiều doanh nghiệp nhỏ cũng đang loay hoay trong việc quản lý dữ liệu khách hàng, vận hành kênh phân phối đa nền tảng và đầu tư xây dựng thương hiệu số - yếu tố ngày càng quan trọng trong việc tạo niềm tin và độ nhận diện tại thị trường quốc tế.

Cơ hội đang mở ra - hành động là then chốt

Nhằm đồng hành cùng doanh nghiệp trong làn sóng chuyển đổi số xuất khẩu, Chính phủ đã đưa thương mại điện tử vào Kế hoạch phát triển TMĐT quốc gia 2021 - 2025, đồng thời khuyến khích địa phương như TP.HCM, Hà Nội, Đà Nẵng tổ chức các hoạt động huấn luyện, hội chợ trực tuyến và kết nối với nền tảng quốc tế.

Thương mại điện tử xuyên biên giới không chỉ là xu hướng mà đã trở thành một “đường cao tốc” mới đưa hàng Việt vươn ra thế giới. Cơ hội đang hiện hữu rõ ràng, từ thị trường Mỹ, EU, Trung Đông đến châu Á, song thành công đòi hỏi doanh nghiệp Việt phải chuẩn hóa chất lượng sản phẩm, đầu tư vào bao bì, thương hiệu và nền tảng công nghệ. Bên cạnh đó, sự phối hợp với các tổ chức xúc tiến như Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư TP.HCM (ITPC) hay các hiệp hội ngành hàng cũng sẽ là chìa khóa để mở cánh cửa thị trường toàn cầu. Với những khoản đầu tư và hợp tác đúng hướng, những nhà xuất khẩu Việt đang nắm trong tay lợi thế để bứt phá trong nền kinh tế toàn cầu ưu tiên số hoá.